ඩොනමෝර් ආණ්ඩුක්‍රම ප්‍රතිසංස්කරණවලට පසුබිම් වූ සාධක

ඩොනමෝර් ආණ්ඩුක්‍රම ප්‍රතිසංස්කරණවලට පසුබිම් වූ සාධක

සටහන :

මෙහිදී අපේක්‍ෂා කරන්නේ ඩොනමෝර් ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාමය ප්‍රතිසංස්කරණ පිළිබඳ විස්තරයක් නොව, නමුත් ඩොනමෝර් කොමිසම පත්කිරීම සඳහා හේතු වූ පසුබිම් සාධක පිළිබඳව විස්තරයකි.

 පිළිතුරේ අන්තර්ගත විය යුතු කරුණු

• ඩොනමෝර් ප්‍රතිසංස්කරණ යනු මොනවාදැයි කෙටියෙන් හඳුන්වා දීම.
• එවකට යටත් විජිත ලංකාවෙහි පැවති දේශපාලන සන්දර්භය පෙන්වා දීම.
• කොමිෂන් සභාව පත් කිරීමේ පසුබිම් සාධක විස්තර කිරීම.

හැඳින්වීම :

ඩොනමෝර් කොමිෂන් සභාව 1927 දී පත්කරනු ලැබීමට, දේශීය දේශපාලන පසුබිම සහ බ්‍රිතාන්‍යයේ යටත් විජිත ප්‍රතිපත්තිවල වෙනස්වීම් යන සාධක බලපා තිබිණ. ඩොනමෝර් යෝජනාවලින් නියෝජනය වූයේ යටත් විජිත ලංකාවේ ආණ්ඩුක්‍රමයේත්, දේශපාලනයේත් ප්‍රජාතාන්ත‍්‍රීකරණ ක්‍රියාවලියේ වැදගත් සන්ධිස්ථානයකි.

විෂය කරුණු සහ සාකච්ඡාව

1. මැනිං ව්‍යවස්ථාවේ අඩුපාඩු

• බලය සහ වගකීම් පිළිබඳව පැහැදිලිතාවයක් නොතිබීම.
• ප්‍රාදේශීය නියෝජිතයන් පරිපාලනමය ගැටලුවලදී බාධාකාරී ලෙස මැදිහත් වූ බවට පැවති චෝදනා.

1. මැනිං ව්‍යවස්ථාවේ පැවති දුර්වලතා හේතුවෙන් නව ව්‍යවස්ථාවක් සඳහා දේශපාලන නායකයන් දියත් කළ උද්ඝෝෂණ
2. මුදල් කමිටුවේ මූල්‍යමය බලය හේතුවෙන් ව්‍යවස්ථාදායක සභාව සහ විධායක සභාව අකර්මණ්‍ය වීය යන චෝදනාව.
3. එවකට පැවති සීමීත ඡන්ද බලය තවදුරටත් ව්‍යාප්ත කිරීම සඳහා ලංකා ජාතික සංගමය ගෙන ගිය උද්ඝෝෂණ.
4. විවිධ දේශපාලනික සහ සිවිල් ව්‍යාපාර මඟින් ආණ්ඩුක්‍රම ප්‍රතිසංස්කරණ සඳහා සිදුකළ උද්ඝෝෂණ : ඡන්ද බලය පුළුල් කිරීම, සහ දේශීය මහජන නියෝජිතයින්ට වැඩි බලතල පැවරීම ඒ අතර ප්‍රධාන ඒ අතර විය.

උදා-: 1926 ලංකා ජාතික සංගමය විසින් 1926 දී ඉදිරිපත් කරන ලද ප්‍රතිසංස්කරණ යෝජනා : ව්‍යවස්ථාදායක සභාවේ බහුතරයක් වූ නිල නොලත් මන්ත්‍රීවරුන්ට විධායක බලතල ලබාදීම සහ ඡන්ද බලය පුළුල් කිරීම ඒ අතර ප්‍රධාන විය.

1. පළමුවැනි ලෝක යුද්ධයෙන් පසුව බ්‍රිතාන්‍ය යටත් විජිත ප්‍රතිපත්තිය තුළ සිදු වූ වෙනස්කම්. ඉන්දියාවට සහ ශ්‍රී ලංකාවට ස්වදේශීකයින්ට වැඩි බලතල ලබාදෙන ව්‍යවස්ථා ප්‍රතිසංස්කරණ ඇති කිරීමේ ප්‍රවණතාව යටත් විජිත ප්‍රතිපත්තිය තුළ මතුවිය. මෙය 1927 දී බලයට පැමිණි බ්‍රිතාන්‍ය කම්කරු පක්‍ෂයේ විදේශ ප්‍රතිපත්තියේ ප්‍රධාන අංගයක් විය.
2. ඉන්දියාවේ ප්‍රතිසංස්කරණ ව්‍යාපාරයෙන් ඇති වූ බලපෑම. ඉන්දියාවේ ජාතික ව්‍යාපාරයේ නැගීම සහ නිදහස් සටන පුළුල් මහජන ව්‍යාපාරයක් බවට පත්වීම නිසා, යටත් විජිත සම්බන්ධ ප්‍රතිපත්ති ලිහිල් කර, ස්වදේශීකයින්ට වැඩි බලතල ලබාදීමේ දේශපාලන පසුබිමක් නිර්මාණය වී තිබිණ.

නිගමනය :

1972 දී ඩොනමෝර් කොමිෂම පත්කරන ලද්දේ හේතු ගණනාවක එකතුවේ ප්‍රතිඵලයක් ලෙසය. ලංකාවට සුවිශේෂ වූ සාධක මෙන්ම බ්‍රිතාන්‍ය යටත් විජිත ප්‍රතිපත්තියේ වෙනස්වීම් ඒ අතර තිබිණ. එම කොමිෂන් සභාව පත් කිරීමේ අවසාන ප්‍රතිඵලය වූයේ නිදහසට පෙර යටත් විජිත ලංකාවේ දේශපාලන තත්ත්වය ඉක්මනින් පරිවර්තනයට භාජනය වීමයි.